taariikhda wadamada khaliijka

Taariikhda wadamada Khaliijka (Gulf States) waxay ka mid tahay taariikhda ugu muhiimsan ee gobolka Bariga Dhexe. Wadamada Khaliijka waxaa ka mid ah Sacuudiga, Qatar, Bahrain, Kuwait, Imaraadka Carabta (UAE), iyo Cayman (Oman). Wadamaankan waxaa lagu yaqaanaa xiriirkooda dhaqaale, siyaasadeed, iyo dhaqan ee ku saleysan khayraadka dabiiciga ah ee ay leeyihiin, gaar ahaan shidaalka iyo gaaska. Halkan waxaan ku soo bandhigi doonaa taariikhda guud ee wadamada Khaliijka.

1. Taariikhda Hore ee Wadamada Khaliijka:

Wadamada Khaliijka waxay leeyihiin taariikh qadiimi ah oo ka tarjumaysa dhaqanka, ganacsiga, iyo siyaasadda gobolka. Intii aan shidaal laga helin, gobolka Khaliijka wuxuu ahaa xarun muhiim u ah ganacsiga, gaar ahaan ganacsiga dhuxusha, basbaaska, iyo maraakiibta xamuulka ee kasoo gudba xeebaha Hindiya iyo Bariga Dhexe.

Giriigii iyo Romankii: Khaliijka wuxuu ahaa meel muhiim u ah dhaqaalaha iyo siyaasadda Romaanka iyo Giriigga, gaar ahaan magaalada Diriyah ee Sacuudiga iyo magaalada Dhofar ee Oman, oo ahayd meel muhiim ah oo ganacsi.
Caalamka Islaamka: Khaliijka wuxuu sidoo kale xilliga caloosha Islaamka muhiim u ahaa. Waa meesha uu ka bilowday diinta Islaamka iyo xilliyadii hore ee Khaliijka, gaar ahaan magaalada Makkah ee Sacuudiga, halkaas oo laga helay Quraanka iyo Sunaha oo qayb ka ah hiddaha Islaamka.

2. Shidaalka iyo Dhaqaalaha Khaliijka:

Markii shidaalka la helay ayaa bedelay muuqaalka dhaqaalaha iyo siyaasadda wadamada Khaliijka. Shidaalka iyo gaaska ayaa ahaa ilaha ugu waaweyn ee kobciyey dhaqaalaha waddamadan. Wadamaanku waxay noqdeen kuwo aad uga muhiimsan arrimaha dhaqaale ee caalamka, gaar ahaan xilliyada shidaalka sareeya.

Soo Bixitaanka Shidaalka: 1930-kii, shidaalka ayaa laga helay Khaliijka, waxaana dhismaha shirkadaha shidaalka iyo dhoofinta shidaalka ay ka mid noqdeen qaybaha ugu muhiimsan ee dhaqaalaha. Shidaalka ayaa si weyn u saameeyey siyaasadda iyo dhaqaalaha waddamadan.
Dhoofinta Shidaalka: Wadamada Khaliijka waxay noqdeen meelaha ugu muhiimsan ee laga dhoofiyo shidaalka iyo gaaska, waxayna soo kordhiyeen ilo dhaqaale oo aad u muhiim ah.

3. Dhaqaalaha iyo Horumarka Dhaqaale ee Wadamadan Khaliijka:

Sacuudiga: Boqortooyada Sacuudiga ayaa noqotay dal aad u awood badan oo ku tiirsan shidaalka. Waxa ay sidoo kale ka mid tahay dalalka ugu waaweyn ee soo saara shidaalka dunida, iyadoo sidoo kale leh khayraad dabiici ah oo muhiim ah. Sacuudiga wuxuu leeyahay awood siyaasadeed iyo milatari oo gobolka ah, waxaana uu xubin muhiim ah ka yahay ururro caalami ah sida Ururka Iskaashiga Islaamka iyo GCC (Gulf Cooperation Council).
Kuwait: Kuwait waxay ku caan baxday shidaalka, waxaana uu ahaa mid ka mid ah dalalka ugu horreeya ee ku tiirsan shidaalka. Xilli hore, Kuwait waxay ahayd mid dhaqaale ahaan aad u xooggan, waxayna caan ku ahayd dhoofinta shidaalka.
Qatar: Qatar waxay caan ku tahay sahayda gaaska dabiiciga ah ee adduunka ugu weyn, waxayna xilligii ugu dambeeyay qaadatay siyaasado dhiirrigeliya dalxiiska iyo horumarinta tiknoolajiyada. Qatar waxay ku guuleysatay inay martigeliso Koobka Adduunka 2022, taas oo sare u qaaday sumcadda dalka.
Bahrain: Bahrain waxaa caan ku ah dhaqaalihiisa maaliyadeed, gaar ahaan magaalada Manama, oo ah xarun ganacsi iyo maaliyadeed oo weyn oo ku taalla Khaliijka. Bahrain wuxuu sidoo kale leeyahay warshado yar yar oo shidaalka iyo gaaska la xiriira.
Imaraadka Carabta (UAE): UAE, oo ah mid ka mid ah wadamada ugu dhaqaalaha badan Khaliijka, gaar ahaan Dubai, oo ah xarun ganacsi iyo dalxiis oo caalami ah. Imaraadka waxay sidoo kale xubin muhiim ah ka tahay GCC, waxaana ay si weyn uga faa’iidaysteen khayraadka dabiiciga ah, horumarka tignoolajiyada, iyo dalxiiska.
Oman: Oman waa dal taariikh dheer leh oo si gaar ah ugu tiirsan dhaqaalaha ganacsiga iyo dalxiiska. Waxaa caan ku ah dekedaha iyo ganacsiga dhuxusha iyo badeecooyinka kale ee muhiimka ah. Oman waxay sidoo kale ku caan tahay siyaasadda dhexdhexaadinta iyo arrimaha amniga ee gobolka.

4. Gulf Cooperation Council (GCC):

Ururka Iskaashiga Khaliijka (GCC) ayaa la asaasay sanadkii 1981, waxaana uu ka koobanyahay 6 dal oo muhiim ah: Sacuudiga, Qatar, Bahrain, Kuwait, UAE, iyo Oman. Ururkan wuxuu ka shaqeeyaa dhinacyada amniga, dhaqaalaha, iyo siyaasadda ee wadamada xubnaha ka ah, iyadoo la doonayo in la xoojiyo iskaashiga dhexdiisa.
Iskaashiga Dhaqaale iyo Siyaasadeed: GCC wuxuu ka shaqeeyaa sidii uu u xoojiyo dhaqaalaha xubnaha ka ah, waxaana si gaar ah loo eegaa inay wada shaqeeyaan dhanka ganacsiga, dhaqaalaha, iyo siyaasadda amniga ee gobolka.

5. Khilaafaadka Siyaasadeed ee Khaliijka:

Khilaafka Qatar: 2017-kii, wadamada Sacuudiga, UAE, Bahrain, iyo Masar ayaa go’aansaday in ay go’doomiyiin Qatar, iyagoo ku eedeeyey taageeridda argagixisada iyo xiriirka la leh Iran. Khilaafkani wuxuu si weyn u saameeyey siyaasadda gobolka Khaliijka, inkastoo dib u heshiisiin la sameeyay 2021.
Khilaafka Sacuudiga iyo Iran: Sacuudiga iyo Iran waxay leeyihiin khilaaf siyaasadeed oo xiriirka ka dhexeeya ay saameeyeen, iyadoo Sacuudiga uu taageersan yahay xukuumadaha Sunni ee gobolka halka Iran uu taageersan yahay xukuumadaha Shiicada. Khilaafkani wuxuu si joogto ah u saameeyaa amniga iyo siyaasadda gobolka.

6. Mustaqbalka Wadamada Khaliijka:

Vision 2030: Wadamada Khaliijka, gaar ahaan Sacuudiga, UAE, iyo Qatar, ayaa qaaday qorshayaal cusub oo ah Vision 2030. Qorshayaashan waxaa looga gol leeyahay in dhaqaalaha laga helo shidaalka iyo gaaska laga dhigo kuwo ka duwan, iyadoo loo maalgelinayo dalxiiska, tignoolajiyada, iyo ganacsiga casriga ah.
Tartanka Dhaqaale iyo Dalxiiska: Wadamada Khaliijka waxay hadda ku tartamayaan sidii ay u noqon lahaayeen xarumo dalxiis iyo ganacsi oo caalami ah. Waxay si joogto ah u maalgelinayaan dhismaha hoteelo, goobaha dalxiiska, iyo kaabayaasha ganacsi si loo soo jiito maalgashadayaasha caalamiga ah.

Si aan u sii wadno faahfaahinta taariikhda iyo horumarka wadamada Khaliijka, waxaa muhiim ah in la eego dhinacyo kala duwan oo dhaqaalaha, siyaasadda, iyo bulshada ee ku saabsan wadamadan. Wadamada Khaliijka waxay ka mid yihiin kuwa ugu saameynta badan ee Bariga Dhexe, waxayna door muhiim ah ka ciyaaraan arrimaha caalamiga ah. Halkan waxaa ku qoran qodobo dheeraad ah oo ku saabsan horumarka iyo isbeddelada ka dhacay wadamada Khaliijka.

7. Isbeddelada Dhaqaalaha Khaliijka:

Dhaqaalaha wadamada Khaliijka wuxuu si weyn ugu tiirsan yahay shidaalka iyo gaaska, laakiin sanadihii ugu dambeeyay waxay ku dadaaleen in ay kala duwanaadaan isha dhaqaalahooda si ay uga hortagaan ku tiirsanaanta shidaalka kaliya.

Kuwait: Kuwait waxay sidoo kale hirgelisay Qorshaha Koonfurta iyo qorshayaal kale oo xoojinta dhaqaalaha ah, waxaana si xooggan loogu dadaalayaa horumarinta kaabayaasha, xukuumadda, iyo xoojinta suuqyada dhaqaalaha.
Qatar: Qatar ayaa ka mid ah wadamada Khaliijka ee guulaha dhaqaale ka gaadhay dhinaca gaaska dabiiciga ah, waxaana si gaar ah loo ammaanay dadaalka dalka ee dhanka kaabayaasha dhaqaalaha iyo xoojinta ganacsiga caalamiga ah. Qatar waxaa ku yaal xarumaha maaliyadeed ee ugu waaweyn sida Doha.
Imaraadka Carabta (UAE): UAE waxay noqotay mid ka mid ah meelaha ugu muhiimsan ee ganacsi iyo maalgelin caalami ah, gaar ahaan Dubai iyo Abu Dhabi, oo ah magaalooyin aad u casri ah oo xagga ganacsiga, dalxiiska, iyo madadaalada. Sidoo kale, UAE waxay si weyn ugu dadaashay horumarinta deegaanka iyo kaabayaasha ganacsiga ee mustaqbalka.

8. Dhaqaalaha Khaliijka iyo Isbeddelka “Vision 2030”:

Mid ka mid ah qorshayaasha ugu waaweyn ee wadamada Khaliijka ayaa ah Vision 2030, kaas oo ku saabsan isbeddelka dhaqaale ee mustaqbalka, gaar ahaan Sacuudiga, Qatar, iyo UAE. Qorshayaashan waxaa laga leeyahay himilooyin waaweyn oo xoojinta dhaqaalaha oo aan ku tiirsaneyn kaliya shidaalka.

Vision 2030 ee Sacuudiga: Boqortooyada Sacuudiga waxay sameysay qorshe weyn oo lagu magac daray Vision 2030, kaas oo damacsan in dhaqaalaha Sacuudiga loo beddelo mid ku saleysan adeegyada, tiknoolajiyada, iyo dalxiiska, iyadoo hoos loo dhigo ku tiirsanaanta shidaalka. Waxay sidoo kale qorsheysay in la hormariyo jidadka iyo magaalooyinka cusub, gaar ahaan magaalooyinka Neom oo ah magaalo futuristik ah oo ka dhisan xeebaha badda Cas.
Qatar: Qatar waxay sidoo kale qaadatay qorshayaal ku saabsan sidii loo xoojin lahaa dhaqaalaha iyada oo looga hortagayo ku tiirsanaanta shidaalka iyo gaaska, waxaana si gaar ah loogu dadaalay in la horumariyo dhinacyada waxbarashada, caafimaadka, iyo farsamada.

9. Horumarka Dalxiiska iyo Madadaalada:

Wadamada Khaliijka waxay ku dadaaleen sidii ay u noqon lahaayeen meelaha ugu muhiimsan ee dalxiiska ee gobolka iyo caalamka. Qorshayaasha la sameeyay si loo soo jiito dalxiisayaal ayaa noqday kuwa guul leh, iyada oo lagu darsanayo kaabayaasha casriga ah iyo dhacdooyinka caalamiga ah.

Dubai iyo Abu Dhabi: Dubai ayaa noqotay xarun dalxiis oo caalami ah iyadoo leh hoteelo aad u casri ah, suuqyo waaweyn, iyo goobaha madadaalada sida Burj Khalifa, Dubai Mall, iyo Palm Jumeirah. Abu Dhabi waxay sidoo kale martigelisay dhacdooyin caalami ah sida Formula 1 iyo Emirates Palace.
Qatar: Qatar waxay martigelisay Koobka Adduunka ee Kubadda Cagta 2022, taas oo ka dhigaysa dalka mid aad loogu xiiseynayo dalxiiska iyo soojiidashada ganacsi ee gobolka. Sidoo kale, Doha ayaa noqotay meel muhiim ah oo loogu talagalay dhaqanka iyo fanka.
Sacuudiga: Sacuudiga waxay si xooggan uga shaqeyneysaa inay noqoto meel muhiim ah oo dalxiis, gaar ahaan iyadoo laga shaqeynayo dhowr mashaariic oo dalxiis ah sida Neom iyo Al-Ula, oo ah goobo taariikhi ah oo muhiim ah.

10. Khilaafaadka Siyaasadeed ee Wadamada Khaliijka:

Khilaafka Sacuudiga iyo Qatar: Xiriirka u dhexeeya Sacuudiga iyo Qatar ayaa noqday mid xiisad leh sanadihii ugu dambeeyay, gaar ahaan markii dalalka Sacuudiga, UAE, Bahrain, iyo Masar ay go’aansadeen inay go’doomiyaan Qatar sanadkii 2017. Khilaafkani wuxuu ahaa mid siyaasadeed, waxaana la isku eedeeyay in Qatar ay taageerto kooxaha argagixisada iyo inay xiriir dhow la leedahay Iran. Si kastaba, xukuumadda Qatar waxay in muddo ah ka shaqeyneysay xalinta khilaafkan, waxaana lagu heshiiyey 2021.
Khilaafka Iran iyo Sacuudiga: Sacuudiga iyo Iran waxay leeyihiin khilaaf siyaasadeed oo muddo dheer socday, iyadoo labada dal ay si weyn ugu loolamayaan awoodda siyaasadeed ee gobolka. Sacuudiga wuxuu taageeraa xukuumadaha Sunni-ga, halka Iran uu taageero u fidiyo xukuumadaha Shiicada. Khilaafkan wuxuu sidoo kale saameeyaa arrimaha amniga ee gobolka, gaar ahaan dalka Yemen iyo Suuriya.

11. Isbeddelada Bulshada ee Wadamada Khaliijka:

Dib u habeynta Bulshada: Wadamada Khaliijka waxay sidoo kale ku jiraan isbeddelo bulsho iyo dhaqan. Tusaale ahaan, Sacuudiga ayaa sameysay isbeddelo dhinaca xuquuqda haweenka, sida ogolaanshaha haweenka inay ka qeyb qaataan fursado shaqo iyo inay baaskiil ama darawal noqdaan. Sidoo kale, wadamada Khaliijka ayaa si weyn u fududeynaya sharciyada bulshada iyo dhaqanka si loo abuuro jawi ka duwan oo casri ah.
Ka shaqeynta Xuquuqda Haweenka: Sacuudiga ayaa gaar ahaan sameeyay tallaabooyin muhiim ah oo lagu taageerayo haweenka, iyadoo ay ka mid tahay in haweenka loo ogolaaday inay dhimaan darawalnimada, shaqooyinka muhiimka ah, iyo in la yareeyo xadgudubyada iyo xannibaadaha dhinaca bulshada ee haweenka.

12. Mustaqbalka Wadamada Khaliijka:

Mustaqbalka wadamada Khaliijka waxaa looga baahan yahay inay sii wadaan isbeddelada dhaqaale iyo siyaasadeed ee ay sameeyeen. Iyadoo dhaqaalaha dalka uu si joogto ah ugu tiirsan yahay shidaalka iyo gaaska, waxaa sidoo kale jirta baahi loo qabo in la xoojiyo dhinacyada kale ee dhaqaalaha, sida tiknoolajiyada, dalxiiska, iyo maaliyadda.

Isbeddelada Tiknoolajiyada: Wadamada Khaliijka waxay ku dadaalayaan inay noqdaan meelaha ugu horeeya ee dhinaca tiknoolajiyada, iyadoo UAE iyo Qatar ay maalgelinayaan mashaariic tiknoolaji cusub sida 5G, smart cities, iyo xalalka casriga ah ee deegaanka.
Sii Xoojinta Iskaashiga Caalamiga ah: Wadamada Khaliijka waxay sii wadi doonaan inay xoojiyaan xiriirradooda dibadda, gaar ahaan dhinacyada amniga iyo dhaqaalaha. Iskaashiga waxtarka leh ee la leh dalalka reer galbeedka, Asia, iyo dalalka Afrika ayaa noqon doona muhiim si loo xoojiyo xiriirada caalamiga ah.

Sii wadista iyo kudaridda faahfaahin dheeraad ah oo ku saabsan wadamada Khaliijka waxay ku siinaysaa aragti qoto dheer oo ku saabsan taariikhda, dhaqaalaha, iyo isbeddelada bulshada ee ka dhacaya gobolka. Halkan waxaa ku qoran qodobo dheeraad ah oo ku saabsan horumarka, siyaasad iyo bulshada wadamada Khaliijka.

13. Isbeddelka Siyaasadda Caalamiga ah iyo Doorka Khaliijka:

Wadamada Khaliijka waxay si weyn u saameeyeen siyaasadda caalamiga ah, gaar ahaan arrimaha amniga, dhaqaalaha, iyo xiriirka caalamiga ah.

Sucuudiga iyo Doorka Islaamka: Sacuudiga, oo ah dalka ugu weyn ee Khaliijka, wuxuu leeyahay doorka ugu muhiimsan ee maamulka Islaamka, gaar ahaan iyadoo Makkah iyo Madinah ay yihiin labada magaalo ee ugu qaalisan oo caalami ah oo loo yimaado xaga diinta. Sacuudiga ayaa sidoo kale hogaamiye weyn ka ah Ururka Iskaashiga Islaamka (OIC) iyo GCC, iyadoo ay muhiim u tahay xoojinta xiriirka amni iyo siyaasad ee gobolka.
Xiriirka Khaliijka iyo Maraykanka: Wadamada Khaliijka, gaar ahaan Sacuudiga, waxay xiriir dhow la leeyihiin Maraykanka. Sacuudiga iyo Maraykanka waxay ka wada shaqeeyaan arrimo amni iyo dhaqaale, gaar ahaan dhinaca shidaalka, dagaalka argagixisada, iyo siyaasadda gobolka. Maraykanka ayaa sidoo kale si weyn ugu lug leh siyaasadaha amniga ee Khaliijka.
Xiriirka Khaliijka iyo Shiinaha: Shiinaha ayaa noqday xulafada cusub ee wadamada Khaliijka, iyada oo dalalkani ay si joogto ah ula macaamilayaan Shiinaha dhinacyada ganacsiga, teknolojiyada, iyo dhaqaalaha. Shiinaha ayaa ka mid ah dalalka ugu waaweyn ee dhoofiya shidaalka Khaliijka, halka Khaliijka uu sii kordhiyo xiriirkiisa la leh Shiinaha ee dhinacyada maalgashiga iyo teknolojiyadda.

14. Suuqa Shidaalka iyo Dhaqaalaha Caalamiga ah:

Wadamada Khaliijka waxay yihiin kuwo saameyn weyn ku leh suuqa shidaalka caalamiga ah, gaar ahaan ururka OPEC (Ururka Soo-saareyaasha Shidaalka ee Caalamiga ah) oo uu Sacuudiga hogaaminayo.

OPEC: Wadamada Khaliijka, gaar ahaan Sacuudiga, UAE, iyo Kuwait, ayaa ka mid ah xubnaha ugu muhiimsan ee OPEC. Sacuudiga ayaa ah soo-saareyaasha ugu weyn ee shidaalka, wuxuuna leeyahay awood weyn oo ku saabsan saameynta qiimaha shidaalka adduunka. OPEC waxay si gaar ah uga shaqeysaa xakameynta iyo maaraynta soo saarista shidaalka si loo xakameeyo qiimaha iyo isbeddelada suuqa.
Kaalinta Shidaalka iyo Saameynta Dhaqaale: Shidaalka ayaa ah kheyraadka ugu weyn ee wadamada Khaliijka, iyadoo dhaqaale ahaan, waxay ku tiirsan yihiin dhoofinta shidaalka, gaar ahaan Sacuudiga iyo UAE. Si kastaba, wadamada Khaliijka waxay haatan u sameynayaan qorshayaal si ay u kala duwanaadaan dhaqaalahooda, iyadoo la maalgelinayo dalxiiska, tiknoolajiyada, iyo warshadaha kala duwan si ay uga hortagaan hoos u dhac ku yimaada qiimaha shidaalka.

15. Saameynta Cimilada iyo Horumarinta Deegaanka:

Cimilada gobolka Khaliijka waa mid kulaylaha iyo qalalan, taas oo ku dhalisay in wadamada Khaliijka ay sameeyaan dadaallo lagu xoojinayo horumarinta deegaanka iyo isticmaalka kheyraadka dabiiciga ah si waxtar leh.

Biyo iyo Khayraadka Dabiiciga ah: Wadamada Khaliijka ayaa si xooggan ugu tiirsan isticmaalka biyo-mareenada iyo nidaamyada kaabayaasha biyo-mareenada si loo daboolo baahiyaha biyaha ee dadka iyo warshadaha. Sacuudiga iyo UAE waxay leeyihiin mashaariic waaweyn oo lagu horumarinayo sahayda biyaha, iyadoo la isticmaalo tignoolajiyada soo saarta biyo macaan laga helo badda.
Horumarinta Tamarta Cusub: Wadamada Khaliijka waxay haatan si xooggan u maalgelinayaan tamarta cusub sida korontada qoraxda iyo tamarta dabaysha. UAE iyo Sacuudiga ayaa ka mid ah wadamada ugu horumarsan ee isticmaalaya tamarta qoraxda ee kaabayaasha tamarta. UAE, gaar ahaan, waxay sameysay mashaariic sida Masdar City ee Abu Dhabi, oo ah magaalo ku shaqeysa tamarta nadiifta ah.

16. Horumarka Bulshada iyo Waxbarashada:

Wadamada Khaliijka waxay si weyn u maalgelinayaan horumarinta bulshada, gaar ahaan dhinacyada waxbarashada, caafimaadka, iyo adeegyada bulshada si loo xoojiyo tayada nolosha dadka.

Waxbarashada: Wadamada Khaliijka waxay sameeyeen dadaallo lagu hagaajinayo tayada waxbarashada, iyagoo lacag badan ku bixinaya jaamacadaha iyo iskuullada. Sacuudiga ayaa sameysay barnaamijyo gaar ah oo dhiirrigeliya waxbarashada iyo cilmi-baarista, halka UAE ay martigelisay jaamacado caalami ah sida New York University iyo Sorbonne University.
Caafimaadka: Wadamada Khaliijka waxay sidoo kale maalgelinayaan adeegyada caafimaadka, iyadoo la dhisayo xarumo caafimaad oo casri ah, kuwaas oo noqday kuwa ugu wanaagsan ee gobolka. UAE iyo Qatar waxay caan ku yihiin adeegyada caafimaadka ee heerka sare, waxaana dalalkani ka hirgeliyeen mashaariic caafimaad oo lala xiriiriyo caafimaadka bulshada.

17. Dhaqanka iyo Fanka Khaliijka:

Khaliijka wuxuu leeyahay dhaqamo qani ah oo ka kooban fanka, suugaanta, iyo dhaxalka taariikhiga ah. Wadamada Khaliijka waxay si weyn u xoojinayaan dhaqanka iyo fanka si ay u muujiyaan aqoonsigooda caalamiga ah.

Madadaalada: Wadamada Khaliijka ayaa sidoo kale horumarinta madadaalada iyo dhaqanka bulshada. Dubai ayaa martigelisay dhacdooyin waaweyn sida Dubai Film Festival, iyo Dubai Expo 2020, halka Qatar ay martigelisay Koobka Adduunka 2022, taasoo ah tallaabo weyn oo loogu dabaaldegayo dhaqanka iyo fanka gobolka.
Dhaqanka iyo Hidaha: Sacuudiga iyo UAE ayaa si weyn u taageeraya soo nooleynta dhaqanka Islaamka iyo midda Carabiga, iyagoo dhaqan ahaan muhiim u ah gobolka. Al-Ula, oo ku taal Sacuudiga, waxaa loo aqoonsaday goob taariikhi ah, iyadoo loo hirgeliyey mashaariicda ilaalinta dhaqanka.

Haddaba, si aan uga sii faahfaahino taariikhda iyo horumarka wadamada Khaliijka, waxaan ku dari doonaa dhowr arrimood oo muhiim ah oo si qoto dheer u iftiiminaya geeddi-socodka isbeddelka iyo saameynta ay ku leeyihiin bulshada, dhaqaalaha, siyaasadda, iyo dhaqanka. Qodobbada soo socda waxay ku siin doonaan fahamka guud ee wadamada Khaliijka iyo isbeddelada ka socda gobolka.

18. Horumarinta Magaalooyinka Khaliijka:

Magaalooyinka ku yaal Khaliijka, sida Dubai, Abu Dhabi, Riyadh, Doha, iyo Kuwait City, waxay noqdeen meelaha ugu muhiimsan ee dhaqaalaha, ganacsiga, iyo horumarka dhismaha. Waxaa si gaar ah loo xusay horumarinta kaabayaasha magaalooyinka iyo dhismaha dhismayaasha casriga ah.

Dubai: Dubai, oo ka tirsan Isutagga Imaaraadka Carabta, waxay ku caanbaxday inay tahay magaalo hodan ku ah ganacsi, dalxiis, iyo dhismooyinka taariikhiga ah ee casriga ah. Waxaa magaalada Dubai ku yaal Burj Khalifa, oo ah dhismaha ugu dheer adduunka, iyo Palm Jumeirah, oo ah jasiirad la dhisay oo ku taal badda. Sidoo kale, Dubai waxay martigelisay dhacdooyin caalami ah, sida Expo 2020, waxayna noqotay meel muhiim u ah maalgashiga caalamiga ah.
Riyadh: Riyadh, oo ah caasimadda Sacuudiga, waxay leedahay qorshayaal dhowr ah oo horumarineed sida King Abdullah Financial District iyo Riyadh Metro. Sacuudiga waxa uu ka shaqeynayaa inay Riyadh noqoto magaalo casri ah oo ku salaysan tiknoolajiyada iyo adeegyada bulshada.
Doha: Caasimadda Qatar, Doho, waxay ka mid tahay magaalooyinka ugu dhaqaalaha badan ee Khaliijka. Qatar waxay ku jirtaa qorshayaal badan oo dhismo iyo dhanka kaabayaasha ah, waxaana la dhisay Doha Corniche iyo Katara Cultural Village, taas oo dhiirrigelisay dhaqanka iyo fanka gobolka.

19. Dhaqanka iyo Suugaanta Khaliijka:

Khaliijka waxaa sidoo kale lagu xusay dhaxalka iyo dhaqanka qani ah ee gobolka, oo ay ka mid yihiin fanka, suugaanta, iyo muusikada.

Suugaanta iyo Fanka: Suugaanta Carabiga, gaar ahaan qoraallada iyo gabayada, waxay leedahay qiimo weyn oo taariikhi ah ee Khaliijka. Wadamada Khaliijka waxay si joogto ah u qabtaan bandhigyo faneed iyo suugaan ah, sida Dubai International Film Festival iyo Qatar International Festival, kuwaas oo dhiirrigeliya dhaqanka iyo fanka carabta.
Tartanada Ciyaaraha iyo Dhaqanka: Dhaqanka ciyaaraha sidoo kale waa qayb muhiim ah oo ka mid ah bulshada Khaliijka, gaar ahaan kubadda cagta, fallaadhaha, iyo cayaaraha dhaqanka sida tartanka riyada camel racing. Qatar iyo UAE waxay noqdeen goobo muhiim ah oo loogu talagalay tartamada caalamiga ah, iyadoo Qatar martigelisay Koobka Adduunka ee Kubadda Cagta 2022, taas oo ahayd dhacdada ugu weyn ee kubadda cagta adduunka.

20. Saameynta Dhaqaale ee Shidaalka iyo Tamarta:

Wadamada Khaliijka ayaa weli ka mid ah kuwa ugu muhiimsan ee saameeya suuqa shidaalka caalamiga ah. Si kastaba ha ahaatee, si ay uga hortagaan hoos u dhaca ku yimaada kheyraadka shidaalka, wadamada Khaliijka waxay sidoo kale maalgelinayaan ilaha tamarta nadiifka ah iyo warshadaha kala duwan.

Mashaariicda Tamarta Cusub: Wadamada sida Sacuudiga, UAE, iyo Qatar ayaa maalgelinaya mashaariicda tamarta cadceeda (solar energy) iyo tamarta dabaysha (wind energy), waxaana si joogto ah loogu tallaabsanayaa in la kordhiyo tamarta nadiifta ah ee gobolka. Masdar City, oo ku taala Abu Dhabi, ayaa ah magaalo caan ah oo ku saleysan tamarta nadiifta ah iyo tignoolajiyada casriga ah.
Dhaqaalaha Tamarta: UAE iyo Sacuudiga ayaa si weyn u maalgelinaya mashaariic dheeri ah oo la xiriira tamarta dib loo cusboonaysiin karo, gaar ahaan iyadoo Sacuudiga uu leeyahay qorshayaal ku saabsan sidii loo heli lahaa tamar koronto ah oo laga soo saaro cadceedda.

21. Dhaqanka iyo Nolosha Bulshada Khaliijka:

Wadamada Khaliijka waxay leeyihiin nidaam bulsho oo xooggan, laakiin waxay sidoo kale soo bandhigeen isbeddel dhinaca bulshada iyo dhaqanka, iyagoo si weyn u xoojinaya xuquuqda haweenka iyo guud ahaan dhaqanka bulsho ee casriga ah.

Xuquuqda Haweenka: Wadamada Khaliijka ayaa si fiican uga shaqeeyay horumarinta xuquuqda haweenka, gaar ahaan Sacuudiga, oo dhowaan ogolaaday haweenka inay darawal noqdaan. Sidoo kale, haweenka ayaa loo ogolaaday inay ka qeybqaataan meelo badan oo muhiim ah oo siyaasadeed iyo ganacsi ah.
Bulshooyinka iyo Isku-xirka Caafimaadka: Wadamada Khaliijka waxay sidoo kale si weyn ugu dadaalayaan sidii loo horumarin lahaa adeegyada bulshada, gaar ahaan caafimaadka iyo waxbarashada. Jaamacadaha caalamiga ah ee ku yaal Khaliijka ayaa noqday xarumo muhiim ah oo soo jiita ardayda caalamiga ah, taas oo kobcisa aqoonta iyo dhaqanka gobolka.

22. Xiriirka iyo Wadahadalada Gobolka Khaliijka:

Wadamada Khaliijka waxay leeyihiin xiriir dhow oo ay la leeyihiin dalalka dariska iyo kuwa caalamiga ah, waxaana si gaar ah loo xusay isku dayga inay xoojiyaan xiriirka gobolka iyo midka caalamiga ah.

Iskaashiga GCC (Gulf Cooperation Council): Ururka Iskaashiga Khaliijka ee GCC wuxuu ka kooban yahay 6 dal, oo ay ku jiraan Sacuudiga, Qatar, Kuwait, Bahrain, UAE, iyo Oman. Ururkan wuxuu diiradda saarayaa iskaashiga dhaqaale, amni, iyo siyaasadeed ee gobolka Khaliijka. Si kastaba ha ahaatee, khilaafaadka siyaasadeed, sida kii u dhexeeyay Sacuudiga iyo Qatar, ayaa caqabad ku noqday midnimada ururka.
Xiriirka Sacuudiga iyo Iran: Khilaafka siyaasadeed ee u dhexeeya Sacuudiga iyo Iran ayaa si weyn u saameeya gobolka Khaliijka. Labadan dal ayaa leh saameyn weyn oo dhinaca siyaasadda iyo amniga, waxaana dagaallo iyo xiisado ka dhashay taageerada ay u fidiyeen kooxaha isbeddelka ku sameeya wadamada kale ee gobolka.

23. Mustaqbalka Wadamada Khaliijka:

Mustaqbalka wadamada Khaliijka wuxuu ku saleysan yahay isbeddelka joogtada ah ee dhaqaale, siyaasadeed, iyo bulsho. Wadamada Khaliijka waxay la dagaallamayaan sidii ay uga hortagi lahaayeen ku tiirsanaanta shidaalka iyo sidii ay u horumarin lahaayeen dhinacyada kale ee dhaqaalaha, sida tiknoolajiyada, waxbarashada, iyo dalxiiska.

Waddooyinka cusub ee Dhaqaalaha: Wadamada sida UAE, Qatar, iyo Sacuudiga waxay qorsheynayaan inay horumariyaan ilaha dhaqaalaha ee cusub, sida teknoolajiyada macluumaadka, maalgelinta cagaaran, iyo dalxiiska heer caalami ah.
Caqabadaha Mustaqbalka: Wadamada Khaliijka waxay sidoo kale la kulmi karaan caqabado dhinaca deegaanka, gaar ahaan saameynta isbedelka cimilada iyo yareynta kheyraadka shidaalka. Si kastaba ha ahaatee, isbeddelladan waxay keeni karaan in wadamada Khaliijka ay noqdaan hogaamiyeyaasha cusub ee dhinaca tamarta iyo tiknoolajiyada caalamiga ah.

Si aan u sii horumariyo, halkan waxaa ku jira qodobo dheeraad ah oo ku saabsan wadamada Khaliijka, gaar ahaan saameynta dhaqaale, siyaasadeed, bulshada, iyo saameynta deegaanka ee gobolka. Waxaan diiradda saari doonaa horumarka cusub ee ka socda gobolka, caqabadaha horyaalla, iyo sida wadamada Khaliijka u wajahayaan mustaqbalka.

24. Isbeddelka Dhaqaalaha Khaliijka:

Wadamada Khaliijka waxay si xooggan ugu tiirsan yihiin shidaalka iyo gaaska dabiiciga ah, laakiin si ay u xaqiijiyaan mustaqbalka dhaqaale ee waara, waxaa lagu sameeyay qorshayaal lagu soo jiidanayo warshado kala duwan.

Diversification (Kala-duwanaanshaha Dhaqaalaha): Wadamada Khaliijka waxay qaadeen tallaabooyin muhiim ah oo ay ku kala duwanaanayaan dhaqaalahooda si aanay ugu tiirsanaan kaliya shidaalka. Saudi Vision 2030, oo ah qorshe ballaaran oo uu soo saaray dhaxal-sugaha Sacuudiga, Maxamed bin Salman, wuxuu diiradda saarayaa yareynta ku tiirsanaanta shidaalka iyo horumarinta dhinacyada dalxiiska, waxbarashada, caafimaadka, iyo tiknoolajiyada. Sidoo kale, Qatar National Vision 2030 iyo UAE Vision 2021 waxay muujinayaan istaraatijiyado la mid ah kuwaasoo la doonayo in lagu hagaajiyo dhaqaalaha iyo in wadamadaasi ay noqdaan kuwo madax-bannaan dhaqaale ahaan.
Dalxiiska iyo Maalgashiga: UAE, gaar ahaan Dubai, waxay ka dhigtay dalxiiska qayb muhiim ah oo ka mid ah dhaqaalahooda, iyada oo la maalgelinayo mashaariic cusub oo xiiso leh, sida Dubai Expo 2020 (oo dib loo dhigay illaa 2021) iyo meelo kale oo dalxiis oo heer caalami ah. Sidoo kale, Sacuudiga ayaa ku hawlan yahay mashruuc weyn oo ah Neom City, magaalo casri ah oo loogu talagalay inay noqoto mid ka madax bannaan shidaalka, iyadoo laga dhisayo meel ku taalla xadka Sacuudiga ee badda Cas iyo Badda Madow.

25. Saameynta Cimilada iyo Isbeddelka Deegaanka:

Khaliijka, oo ku yaal gobol kulaylaha ah, waxaa wajahaya caqabado badan oo cimilada ah, gaar ahaan biyo la'aanta iyo kororka heerka kuleylka.

Biyo-xireen iyo Tignoolajiyada Biyaha: Wadamada Khaliijka waxay ku tiirsan yihiin tignoolajiyada biyo-mareenada iyo nidaamyada desalination (biyo macaan laga soo saaro badda). Sacuudiga iyo UAE waxay leeyihiin dhismayaal biyo-mareeno ah oo waaweyn, waxaana sidoo kale la maalgeliyay mashaariic waaweyn oo lagu xoojinayo kaydka biyaha si looga hortago dhibaatooyinka biyo la'aanta. Wadamada sida UAE iyo Qatar waxay sidoo kale xoojiyeen mashaariicda kaydinta biyaha iyo maaraynta khayraadka dabiiciga ah ee kaabayaasha deegaanka.
Saameynta Isbeddelka Cimilada: Cimilada kulaylaha ee Khaliijka ayaa ah mid sii xumaaneysa, taas oo saameyn ku yeelanaysa nolosha iyo dhaqaalaha. Kororka heerka kuleylka, qallafsanaanta cimilada, iyo xaddiga roobka oo hoos u dhacaya ayaa abuuri kara caqabado dhaqaale iyo bulsho. Si kastaba, wadamada Khaliijka ayaa sidoo kale qaadanaya tillaabooyin lagu xoojinayo yareynta saamaynta isbeddelka cimilada, iyadoo mashaariic lagu horumarinayo tamarta la cusboonaysiin karo iyo ilaalinta deegaanka.

26. Xiriirka siyaasadeed ee Khaliijka:

Wadamada Khaliijka waxay leeyihiin xiriir siyaasadeed oo isku dhafan, oo ay ka mid yihiin isbeddelada, khilaafaadka, iyo is-dhexgalka si loo xoojiyo amaanka iyo iskaashiga gobolka.

Khilaafaadka Siyaasadeed iyo Diplomacy: Wadamada Khaliijka waxay soo mareen khilaafyo siyaasadeed oo soo noqnoqda, sida khilaafka u dhexeeyay Qatar iyo Sacuudiga, UAE, iyo Bahrain. Khilaafkan wuxuu ka dhashey taageerada kala duwan ee wadamadu u muujiyeen kooxaha siyaasadeed ee gobolka iyo caalamka, gaar ahaan xagga xiriirka Iran iyo Turkiga. Si kastaba, wadamada Khaliijka waxay ku dhaqmaan siyaasado isdaba joog ah oo difaacaya nabadgelyada gudaha iyo xiriirka amni ee caalamiga ah.
Ururka Iskaashiga Khaliijka (GCC): GCC, oo ay ku jiraan Sacuudiga, UAE, Qatar, Bahrain, Kuwait, iyo Oman, wuxuu ka shaqeeyaa iskaashiga amniga, siyaasadda, iyo dhaqaalaha ee gobolka. GCC waxaa lagu taageeray xoojinta difaaca iyo xiriirka siyaasadeed ee wadamada Khaliijka, iyada oo sidoo kale wadamada xubnaha ka ah ay ku hawlan yihiin iskaashi ballaadhan oo ay ka mid yihiin samaynta heshiisyo ganacsi, horumarinta xaaladaha shaqo iyo waxbarasho, iyo maamulka amniga.

27. Horumarinta Xuquuqda Bulshada iyo Dimoqraadiyadda:

Isbeddelada bulsho ee wadamada Khaliijka ayaa si weyn uga soconaya dhinacyada xuquuqda haweenka, xuquuqda madaniga ah, iyo dimoqraadiyadda, inkastoo wadamadu wali leeyihiin nidaamyo siyaasadeed oo monarco-diktato.

Xuquuqda Haweenka: Waxaa la arkay horumar ballaaran oo dhinaca xuquuqda haweenka ah. Sacuudiga ayaa dhowaan qaaday tallaabooyin weyn oo ay ku ogolaadeen haweenka inay darawal noqdaan, taas oo ah guul weyn oo dhinaca xuquuqda haweenka ah. UAE iyo Qatar sidoo kale waxay xoojiyeen xuquuqda haweenka, iyadoo haweenka ay si joogto ah uga qaybqaataan meelo badan oo siyaasadeed, ganacsi iyo caafimaad.
Dimoqraadiyadda iyo Nidaamyada Siyaasadeed: Inkasta oo wadamada Khaliijka aysan si buuxda ugu dhaqmin nidaamyada dimuqraadiyadda ee caalamiga ah, haddana waxaa la arkay in la qabto doorashooyin heer gobol iyo kuwo hoose, sida doorashooyinka maxalliga ah ee UAE iyo Qatar. Wadamada Khaliijka waxay wajahayaan caqabado badan oo siyaasadeed, laakiin waxaan la rajeynayaa in isbeddeladaas ay keeni doonaan nidaamyo bulsho oo ka fiican mustaqbalka.

28. Dhaqanka iyo Is-dhexgalka Caalamiga ah:

Wadamada Khaliijka waxay kor u qaadayaan dhaqankooda iyo xiriirka caalamiga ah iyagoo horumarinaya fanka, madadaalada, iyo xiriirada wadamada kale ee caalamka.

Caalamiga iyo Madadaalada: UAE, gaar ahaan Dubai, ayaa si weyn u dhiirrigelisay warshadaha madadaalada, iyadoo martigelisay dhacdooyin heer caalami ah sida Dubai International Film Festival, Dubai Shopping Festival, iyo Dubai World Cup. Qatar ayaa sidoo kale martigelisay Koobka Adduunka ee 2022, taasoo ahayd guul weyn oo ay Qatar ku horumarisay xiriirka caalamiga ah iyo warshadaha ciyaaraha.
Xiriirka Gobolka iyo Caalamka: Wadamada Khaliijka waxay sidoo kale joogteeyaan xiriir dhow oo ay la leeyihiin dalal badan oo caalami ah, gaar ahaan Maraykanka, Shiinaha, iyo Midowga Yurub. Xiriirkan wuxuu muhiim u yahay dhinacyada amniga, ganacsiga, iyo dhaqanka. Sacuudiga, UAE, iyo Qatar waxay si joogto ah uga qaybqaataan mashaariic caalami ah oo ka qeyb qaadaya horumarka iyo xasiloonida gobolka iyo caalamka.

Si aan u sii horumariyo taariikhda iyo horumarka wadamada Khaliijka, waxaan ku dari doonaa faahfaahin dheeraad ah oo ku saabsan isbeddellada siyaasadeed, dhaqaalaha, iyo horumarka deegaanka ee gobolka, iyo sidoo kale caqabadaha iyo fursadaha mustaqbalka ee gobolka.

29. Horumarinta Kaabayaasha iyo Isku Xirnaanta Gobolka:

Kaabayaasha dhaqaalaha iyo horumarka magaalooyinka waa qayb muhiim ah oo ka mid ah isbeddellada siyaasadeed iyo dhaqaale ee ka socda wadamada Khaliijka.

Magaalooyinka Casriga ah iyo Dhismayaasha: Wadamada Khaliijka, gaar ahaan Sacuudiga, Qatar, UAE, iyo Kuwait, waxay si weyn u maalgelinayaan dhismaha magaalooyin casri ah, tusaale ahaan, Neom oo ku taalla Sacuudiga, waxay noqonaysaa magaalo ay ku noolaadaan dad ka tirsan farsamada, ganacsiga, iyo hal-abuurnimada teknoolojiyada. Dubai waxay ahayd tusaale hore ee horumarka dhismaha dhismayaasha dheer iyo kaabayaasha magaalooyinka, halka Abu Dhabi ay caan ku tahay mashaariicda dhismaha iyo deegaanka.
Xiriirka Dhaqaale iyo Ganacsi ee Gobolka: Wadamada Khaliijka waxay isku xirayaan dhaqaalahooda iyaga oo ka shaqeynaya xoojinta suuqyada ganacsi iyo maalgashiga gobolka. Port of Jebel Ali ee Dubai waa mid ka mid ah dekedaha ugu waaweyn adduunka, halka Doha ay isku dayayso inay noqoto xarun ganacsi oo caalami ah. UAE iyo Qatar waxay sidoo kale ka qaybqaataan mashaariic waaweyn oo ay maalgelinayaan gudaha iyo dibadda, iyaga oo adeegsanaya hay'ado maalgelin ah sida Qatar Investment Authority iyo Dubai Investment Corporation.

30. Dib-u-habeyn Dhinaca Xisbiga iyo Siyaasadda:

Si kastaba ha ahaatee, wadamada Khaliijka waxay ku socdaan isbeddelo dhanka siyaasadda ah, iyadoo la helayo xeerar cusub oo kor u qaadaya xuquuqda iyo dimuqraadiyadda, inkastoo ay jiraan caqabado.

Dimuqraadiyadda iyo Isbedelada Siyaasadeed: Inkasta oo wadamada Khaliijka aanay dhammaantood u dhaqmin nidaamyo dimuqraadiyadeed oo buuxa, haddana waxaa jiray horumar dhinaca xuquuqda siyaasadeed ee dadka. Tusaale ahaan, UAE iyo Qatar waxay qabteen doorashooyin heer hoose ah, taas oo loo arko tillaabo horumarineed. Sacuudiga, oo ahayd dal ka mid ah kuwa ugu adag ee xakameyn jiray xuquuqda muwaadiniinta, ayaa dhawaan qaaday talaabooyin ay ku ogolaadeen haweenka inay darawal noqdaan, iyo in haweenku ay ka shaqeyn karaan meelo badan oo ganacsi iyo siyaasadeed.
Xiriirka Gudaha iyo Dibadda: Isbeddellada siyaasadeed ee gudaha Khaliijka waxay sidoo kale saamayn ku yeelanayaan xiriirka dibedda ee dalalka gobolka. Xiriirka Sacuudiga iyo Qatar ayaa la kulmay dhibaatooyin dhowr ah sababo la xiriira arrimaha siyaasadeed ee gobolka, taas oo sababtay khilaafyo gudaha iyo dibadda. Si kastaba ha ahaatee, wadamada Khaliijka waxay ku dadaalayaan inay sameeyaan isdhexgalka siyaasadeed si ay u xoojiyaan nabadda iyo iskaashiga gobolka.

31. Caqabadaha iyo Fursadaha Dhaqaalaha:

Wadamada Khaliijka waxay wajahaan caqabado la xiriira yareynta ku tiirsanaanta kheyraadka dabiiciga ah iyo sidii loo heli lahaa ilaha cusub ee dhaqaalaha.

Caqabadaha Dhaqaale: Dhaqaalaha Khaliijka ayaa ku tiirsan yahay shidaalka iyo gaaska dabiiciga ah, laakiin isbeddelada ku yimid suuqa caalamiga ah ee shidaalka, sida hoos u dhaca qiimaha, ayaa saameyn ku yeeshay dhaqaalaha gobolka. Waxaa sidoo kale soo kordhay arrimo la xiriira deegaanka, sida isbedelka cimilada iyo caqabadaha ka dhasha gaaska iyo shidaalka, oo waxay ka dhigan tahay in wadamada Khaliijka ay u baahan yihiin inay raadiyaan ilaha dhaqaalaha cusub, sida teknoolojiyada cusub iyo warshadaha tamarta la cusboonaysiin karo.
Fursadaha Mustaqbalka: Si kastaba ha ahaatee, wadamada Khaliijka waxay sidoo kale leeyihiin fursado badan oo mustaqbalka ah. Waxaa jira horumar la taaban karo oo dhinaca tiknoolajiyada ah iyo ganacsiga, iyadoo wadamada sida UAE ay ku guuleysteen inay noqdaan hoggaamiyayaal dhinaca teknoolojiyada iyo warshadaha cusub. Sacuudiga waxay ku dadaaleysaa in ay noqoto xarun caalami ah oo dhinaca ganacsiga, iyadoo la maalgelinayo mashaariic cusub oo si weyn u kobcinaya dhaqaalaha gudaha iyo saamaynta caalamiga ah.

32. Saameynta Dhaqaalaha Caalamiga ah iyo Caalamka Ganacsiga:

Wadamada Khaliijka waxay leeyihiin saameyn weyn oo ku saabsan dhaqaalaha caalamiga ah, iyaga oo ah mashaariicda maalgashiga ugu waaweyn, gaar ahaan dhinaca lacagaha iyo mashaariicda tamarta.

Maalgashiga Caalamiga ah: Wadamada Khaliijka waxay sameeyeen maalgashi weyn oo gudaha iyo dibedda ah, iyaga oo maalgelinaya mashaariic caalami ah. Qatar Investment Authority ayaa ka mid ah hay’adaha maalgelinta ee ugu waaweyn ee caalamka, iyadoo saamayn ku leh warshado kala duwan, sida guryaha, tamarta, iyo tiknoolajiyada. Sacuudiga, oo ah dal ka mid ah kuwa ugu waaweyn ee shidaalka iyo gaaska, wuxuu sidoo kale ku maalgelinayaa mashaariic waaweyn oo tamar cusub iyo dhismayaal magaalooyin cusub ah.
Xiriirka Gobolka iyo Dhaqaalaha Caalamiga ah: Wadamada Khaliijka waxay sidoo kale si dhow ula shaqeeyaan dalalka waaweyn ee caalamka, sida Maraykanka, Shiinaha, iyo Midowga Yurub, iyaga oo ku xiran ganacsi iyo maalgashi. Wadamada Khaliijka ayaa door muhiim ah ka ciyaara siyaasadda ganacsi ee caalamiga ah, gaar ahaan dhinaca shidaalka, tamarta, iyo kaabayaasha dhaqaalaha.

33. Saameynta Cilmiga iyo Waxbarashada:

Wadamada Khaliijka waxay sidoo kale ku dadaalayaan inay noqdaan xarumo caalami ah oo cilmi iyo waxbarasho.

Jaamacadaha iyo Waxbarashada Sare: Wadamada Khaliijka, gaar ahaan UAE iyo Qatar, waxay maalgelinayaan jaamacado iyo xarumo cilmiyeed heer caalami ah. Jaamacadaha sida Qatar University iyo Khalifa University ee Abu Dhabi ayaa loo aqoonsan yahay inay yihiin xarumo caalami ah oo tayo sare leh. Sidoo kale, UAE waxay leedahay jaamacado caalami ah, sida New York University Abu Dhabi iyo Sorbonne University Abu Dhabi, kuwaas oo soo jiidanaya ardayda caalamiga ah.

Gabagabo:

Wadamada Khaliijka waxay sii wadaan inay ku hormariyaan dhaqaalahooda, siyaasaddooda, iyo bulshada. Isbeddelada cusub ee dhanka tiknoolajiyada, ganacsiga, iyo deegaanka waxay u horseedi doonaan in gobolka Khaliijka uu noqdo meel muhiim ah oo caalamiga ah, taas oo dhiirrigelisa fursado cusub oo lagu horumariyo dhaqaalaha. Si kastaba ha ahaatee, saameynta siyaasadeed, dhaqaalaha caalamiga ah, iyo caqabadaha deegaanka ayaa sii ahaan doona dhinacyada ugu muhiimsan ee la tacaali doona mustaqbalka wadamada Khaliijka.

aqoon